Doelgroep:
Leraren PO
Duur:
2 jaar, 5 fysieke en
6 online bijeenkomsten
SBU:
110 uren
Groepsgrootte:
6 – 16 personen
Kosten:
2.200 euro
(btw vrijgesteld)

Cursuslocaties vanaf januari 2022

Deventer
Weert
Amsterdam
Dordrecht
Drachten

Professionaliseringstraject ‘Sociaal Ontwerpend Leren’

Het ministerie van OCW heeft, in het kader van het Nationaal Programma Onderwijs, de zogenaamde ‘menukaart’ gelanceerd: een lijst met mogelijke interventies die scholen kunnen inzetten om de vertragingen die leerlingen als gevolg van de coronacrisis hebben opgelopen, weg te werken. De interventies op de menukaart zijn wetenschappelijk onderbouwd en (aannemelijk) effectief gebleken. De twee interventies uit de menukaart met de grootste leerwinst én een duurzaam effect zijn feedback & metacognitie en zelfregulerend leren. Ook de interventies samenwerkend leren en leren van en met medeleerlingen hebben veel impact.

Deze vier zijn volledig geïntegreerd als je Sociaal Ontwerpend Leren tot kernproces maakt van je onderwijs. Mevolution heeft daarvoor een (digitaal ondersteunde) didactiek ontwikkeld.

In het tweejarige professionaliseringstraject ‘Sociaal Ontwerpend Leren’ leer je als leerkracht (samen met één of twee collega’s) werken met het SOL-model binnen een didactiek van ‘open opdrachten’. Tijdens de opleiding breid je jouw repertoire van instructie uit met het geven en organiseren van alle vormen van formatieve feedback. Je leert om kennis en vaardigheidstraining te integreren in ‘open opdrachten’. Deze werkwijze stimuleert de intrinsieke motivatie van kinderen om te leren en de ontwikkeling van de executieve functies.

Waarom deze opleiding?

Als effectieve en efficiënte leerkracht die gelooft in de ontwikkeling van elk kind,

stimuleer je de intrinsieke motivatie van leerlingen om te leren;

draag je zorg voor zoveel mogelijk formatieve feedback;

kies je voor een didactiek van ‘open opdrachten’.

Iets nieuws leren is als een oplossing zoeken terwijl je niet precies weet wat het probleem is. Je weet vaak nog niet wat je kan leren of hoe je het kan aanpakken.

Uit de wetenschap van de ‘problem solving’ (probleem oplossen) weten we dat het beste wat je in zo’n geval kan doen is om een goed ontwerpproces te doorlopen. Het liefst met hulp van anderen. Door een goed ontwerpproces te doorlopen is de kans veel groter dat je ook een goed resultaat krijgt: dat je hebt geleerd wat je je voorgenomen had om te leren.

Tijdens deze opleiding leer je werken met een model om een goed ontwerpproces te ondersteunen: het SOL-model. Dit model vindt zijn oorsprong in de wetenschap van de ‘problem solving’ maar is inzetbaar gemaakt voor onderwijs en pedagogiek, doordat het zich richt op vermogens die je moet ontwikkelen om redzaam te zijn in de complexe en dynamische informatiemaatschappij van de 21ste eeuw.

Resultaat van de opleiding

Met deze opleiding leer je werken met een didactiek van open opdrachten om het metacognitief en zelfsturend vermogen van kinderen te vergroten. Je leert hoe je de kinderen begeleidt in een ontwerpproces op basis van het SOL-model en hoe je ze tot kleine ‘sociaal-probleem-oplossers’ maakt. Je leert hoe je kinderen helpt reflecteren op hun eigen leerproces en hier eigenaarschap in te nemen, via de motor van feedback.

Daarnaast leer je essentiële momenten bij de kinderen te zien en leer je dit goed (uit een bedoeld perspectief) vast te leggen, zodat jij en de kinderen er op kunnen reflecteren. Via de werkwijze van Sociaal Ontwerpend Leren maak je, als team, open opdrachten voor leerlingen en naarmate leerlingen ouder worden ook steeds meer met hen samen.

Intrinsieke motivatie

Als effectieve en efficiënte leerkracht die gelooft in de ontwikkeling van elk kind, stimuleer je de intrinsieke motivatie van leerlingen om te leren.

In de opleiding leren we je hoe je kinderen kunt laten leren vanuit hun intrinsieke motivatie. We hebben in Nederland – en ook in andere landen speelt dit – een motivatieprobleem bij de leerlingen. Daardoor onderpresteert een deel van de kinderen en jongeren of valt voortijdig uit (Peetsma et al, 2005).

De zelfdeterminatie-theorie – zelfdeterminatie betekent zelfbepaling – van Deci en Ryan (2000, 2017) beschrijft de voorwaarden voor intrinsieke motivatie. De principes voor het onderwijs die hieruit volgen, worden gezien als een belangrijke oplossingsrichting.

De zelfdeterminatie-theorie zegt: elk mens heeft – ongeacht zijn leeftijd of culturele achtergrond – drie psychologische basisbehoeftes:

Bronnen:

Bergh, van den, L., Denessen, E., Volman, M. (2020). Werk maken van gelijke kansen. Praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs. Ten Brink Uitgevers. Hoofdstukken 6, 7, 10 en 15.
Deci, E. & Ryan, R. (2000). The ‘what’ and ‘why’ of goal pursuits: Human needs and the selfdetermination of behavior. In: Psychological Inquiry, 2000, nr. 11, p. 227-268.
Deci, E. & Ryan, R. (2017). Self-Determination Theory. Basic Psychological Needs in Motivation, Development and Welness. The Guilford Press New York London.
Peetsma, T., Hascher, T., van der Veen, I. et al. (2005). Relations between adolescents’ self-evaluations, time perspectives, motivation for school and their achievement in different countries and at different ages. Eur J Psychol Eudc 20, 209.

Formatieve feedback

Als effectieve en efficiënte leerkracht die gelooft in de ontwikkeling van elk kind, draag je zorg voor zoveel mogelijk formatieve feedback.

In de opleiding breid je je repertoire uit op het gebied van instructie met formatieve feedback. We leren je de betekenis van deze begrippen en je wordt vaardig in het zorgdragen voor:

Formatieve en summatieve feedback;
Feedback, feedup, feedforward (Hattie & Timperley, 2007);
Self-assessement, peer-feedback, professionele feedback;
Feedback op de metacognitie van de vier fasen van het sociaal ontwerpende leerproces.

En we laten je zien wat Dylan William (William, 2011) bedoelt met:

Bronnen:

Hattie, J. & Timperley, H. (2007). The power of Feedback. Review of Educational Research, (77, 1). Sage Publications, Sage CA: Thousand Oaks, CA.
William, D. (2011). Embedded Formative Assessment, Solution Tree Press. Ingekort en bewerkt voor Nederland: René Kneyber en Monique Marreveld (2011), Cijfers geven werkt niet. Didactief.

Didactiek van open opdrachten

Als effectieve en efficiënte leerkracht die gelooft in de ontwikkeling van elk kind, kies je voor een didactiek van ‘open opdrachten’.

In de opleiding leren we je het verschil tussen open en gesloten opdrachten (zie de tabel hieronder uit een uitgave van SLO (2018 p. 60). We leren je hoe je met behulp van je huidige methodes opdrachten kunt herontwerpen zodat ze meer open worden.

We leren je de didactiek van Sociaal Ontwerpend Leren waarin open opdrachten worden ondersteund met drie soorten activiteiten. We leren je de kunst om een ritme van activiteiten te ontwerpen waardoor alles elkaar versterkt.

Didactische structuur van Sociaal Ontwerpend Leren
(Oosterhuis, 2010)

Opleidingstraject

De opleiding bestaat uit drie grote onderdelen, met subonderdelen:

Deel 1 – introductie en kennisbasis
Korte voorbereiding, inlezen
Startsessie (fysiek)
Verdiepende sessie (fysiek)

Deel 2 – praktijkervaring opdoen, ondersteuning met theorie
Twee rondes van een onderwijsontwerp maken en uitvoeren, op basis van de theorie van open opdrachten. In elke ronde krijg je twee keer feedback op je onderwijsontwerp door de docent (online), zodat je het kunt verbeteren. Tijdens de uitvoer van je ontwerp zijn er ‘check-in’ momenten. Beide rondes worden afgesloten met een bijeenkomst ‘ruimte voor oogst’: delen van resultaten, vieren en evalueren (fysiek). Samen met andere cursisten reflecteer je op je ontwerp en je uitvoer. De docent geeft feedback.

Deel 3 – Afsluiting
Je sluit de opleiding af met een Meesterstuk: een met collega’s ontworpen en uitgevoerde open opdracht. Je voegt hier je eigen reflectie op de begeleiding van de kinderen aan toe en jouw reflectie op je coaching van je collega’s.
De opleiding wordt afgesloten met een bijeenkomst ‘ruimte voor oogst’: delen van resultaten, vieren en evalueren (fysiek).

Certificaat SOL Expert

Na de bijeenkomsten ontvang je een certificaat, mits je voldoet aan de volgende voorwaarden: je was minimaal tachtig procent aanwezig bij de bijeenkomsten en je huiswerkopdrachten en je Meesterstuk zijn van voldoende kwaliteit.

Maatwerk

Voorafgaand aan de opleiding vul je een vragenlijst in over je eigen schoolsituatie en persoonlijke leerdoelen. Zo kunnen wij meer maatwerk leveren.

Twee dagdelen met de schoolleider

Gedurende de opleiding zijn er ook twee dagdelen met de schoolleider om de borging te realiseren.

Blended

Met deze opleiding leer je essentiële momenten bij de kinderen te zien en leer je dit goed (uit een bedoeld perspectief) vast te leggen, zodat jij en de kinderen er op kunnen reflecteren.

De didactiek van Sociaal Ontwerpend Leren wordt ondersteund door een digitale omgeving. Deze digitale omgeving heet Mevolution.

In dit instrument staat feedback op het leerproces centraal. Ook kunnen met het digitale instrument de perspectieven op een ontwerpproces uitgelegd en uitgediept worden.

In deze cursus wordt de digitale omgeving Mevolution gebruikt voor toegang tot theoretische bronnen, voor huiswerk en voor feedback.

Het model voor Sociaal Ontwerpend Leren

Het model voor Sociaal Ontwerpend Leren (SOL)

‘De cirkel voor eigen-wijze mensen’ gaat over het model voor Sociaal Ontwerpend Leren (SOL). SOL is een verzameling vermogens die je moet ontwikkelen om redzaam te zijn in de complexe en dynamische informatiemaatschappij van de 21ste eeuw.

Het is ook een omgangsritueel voor geëmancipeerde en vaak individualistische burgers om behoeften op elkaar af te stemmen in het dagelijks leven om vervolgens goed samen door één deur te kunnen. Dat is vooral belangrijk in een context van werken en samenleven.

Hoe kom ik tot een voornemen en van een voornemen bij een resultaat samen met anderen?

In de afbeelding zie je het SOL-model met z’n 12 deelprocessen. Kijk naar de 12 taartpunten als invalshoeken in het Sociaal Ontwerpend Leerproces. Je kan in elk kwadrant beginnen, blauw, groen, rood, geel. Je hoeft dus niet per se te beginnen met een verkenning om vervolgens een logisch stappenplan af te lopen. Dat hoeft niet, maar mag natuurlijk wel.

Als je je bewust bent van de vier kwadranten en de 12 invalshoeken van sociaal ontwerpend leren komt het ontwerpproces vanzelf. Aan het einde van een proces heb je, als het goed is, -al dan niet bewust- in elk kwadrant werk verzet. En misschien kom je dan pas tot een heldere ontwikkelopdracht/leervraag. Zo gaat het vaak in de praktijk. Elke einde is een nieuwe begin: SpiraLeren.

De bedoeling van het SOL-model is om te leren omgaan met de onzekerheid van uitkomsten, omdat je nog niet precies weet wat je gaat leren of waar je gaat komen en hoe je dat gaat doen. Het SOL-model helpt je om – ondanks de onzekerheid van de uitkomst – tòch – een waardevol proces te doorlopen met waardevolle resultaten, samen met anderen. Het SOL-model beschrijft het proces als doel. Het SOL-model is een kompas voor individuen en voor teams die op ontdekkingsreis durven gaan en steun kunnen gebruiken bij ‘goed onderweg zijn’.

‘Zo makkelijk is het’, Milan [8 jaar] legt het je uit

Sociaal Ontwerpend Leren in de praktijk vanaf groep 1

Je kunt niet vroeg genoeg beginnen

Dalton Kindcentrum Campus Columbus in Heerhugowaard, Unit A

Bij de kleuters start het door spelenderwijs verschillende onderdelen van een ontwerpproces te duiden, bijvoorbeeld door de vier kleuren te gebruiken voor elke afzonderlijke ‘denk-doe-ruimte’. De kinderen maken zo kennis met de taal van het ontwerpen, om op latere leeftijd de ontwerper te kunnen worden van hun eigen leren. Ze ontwikkelen zo hun executieve functies. (Moriguchi & Hiraki, 2013; Rybanska, McKay, Jong & Whitehouse, 2018; Diamand & Lee, 2011).

Hoe ouder de kinderen worden, hoe meer ze de feedback die ze krijgen, van leraren, maar ook van klasgenoten, kunnen gebruiken voor reflectie op hun eigen leerproces.

De vier verschillende ‘denk-doe-ruimtes’, met hun 12 perspectieven (zie hieronder), die in een goed ontwerpproces allemaal bezocht worden, ondersteunen de kinderen om tot sterke metacognitie te komen over hun eigen leren. Met de didactiek vanuit Sociaal Ontwerpend Leren maak je (het liefst als team) opdrachten voor leerlingen waarbij de leerlingen, naarmate ze ouder worden, steeds meer mee-ontwerpen.

Daarnaast is de didactiek gevuld met peer-to-peer learning. Ook het samenwerkend leren en leren van en met medeleerlingen is dus onderdeel van deze aanpak.

Door Sociaal Ontwerpend Leren versterk je al heel jong het eigenaarschap en de motivatie. Kinderen leren spelenderwijs en gaandeweg hun eigen leerproces te ontwerpen (samen met anderen), om uiteindelijk, als ze volwassen zijn, de metacognitie en de zelfsturing te hebben om hun leven lang te blijven leren.

Bronnen:

Diamond, A. & Lee, K. (2011). Interventions Shown to Aid Executive Function Development in Children 4 to 12 Years Old. Science.
Moriguchi, Y., Hiraki, K. (2013). Prefrontal cortex and executive function in young children: a review of NIRS studies. Frontiers in Human Neuroscience.
Rybanska, V., McKay, R., Jong, J., Whitehouse, H. (2018). Rituals Improve Children’s Ability to Delay Gratification. Wiley Online Library.

Financiering vanuit Nationaal Programma Onderwijs (NPO)

Financiering vanuit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO)

Een groot deel van de € 8,5 miljard uit het Nationaal Programma Onderwijs gaat naar voorschoolse educatie, basisscholen en middelbare scholen. Zij kunnen hiermee leerlingen en leerkrachten helpen om leervertragingen en andere problemen door corona aan te pakken.

Heb je als schoolteam gescand hoe jouw leerlingen ervoor staan en wat voor de aanpak van coronavertragingen nodig is? Dan kun je doelen formuleren om – met het extra geld uit het Nationaal Programma Onderwijs – passende, kansrijke interventies uit te voeren binnen jouw schoolprogramma in 2021-2022.

De twee interventies uit de menukaart met de grootste leerwinst én een duurzaam effect zijn feedback & metacognitie en zelfregulerend leren. Ook de interventies ‘samenwerkend leren’ en ‘leren van en met medeleerlingen’ (ontwikkeling van de executieve functies van leerlingen) hebben veel impact.
(Bron: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)

Feedback (+8)
Metacognitie en zelfregulerend leren (+7)
Samenwerkend leren (+5)
Leren van en met medeleerlingen (+5)

Deze vier zijn volledig geïntegreerd als je Sociaal Ontwerpend Leren tot kernproces maakt van je onderwijs.

Ben je je nog aan het oriënteren, of wil je meer weten over de opleiding?

Op vrijdag 21 mei van 16.00 – 17.00 uur verzorgen wij een gratis online sessie over deze opleiding en het Nationaal Programma Onderwijs (NPO).

SOL-expert voor de school

Deze opleiding is bedoeld voor groepjes collega’s van één school. Idealiter 2 (kleine school), 3 (middelgrote tot grote school) of 4 (zeer grote school) personen.

Het is belangrijk om deze opleiding niet alleen te doen, omdat dat een risico is bij het overleren aan het hele team. Gedurende de opleiding zijn er ook twee sessies met de schoolleider in het kader van borging.

Het Meesterstuk aan het eind van de opleiding is een samenwerkingsopdracht waarin je ondermeer de doorlopende ontwikkelingslijn in de school vorm geeft.

Cursisten moeten zich individueel inschrijven. Iedere deelnemer krijgt individueel een certificaat.

Uiteraard is het ook mogelijk om een teamtraining te doen. Neem hiervoor contact met ons op, we verkennen graag samen met jou de mogelijkheden.

Vragen? Ik help je graag!

Lotte de Rooij

Geïnteresseerd in maatwerk voor jouw team? Of meer weten over dit Professionaliseringstraject en het Nationaal Programma Onderwijs?

Ik wil een teamtraining voor mijn school (maatwerk incompany)

Ik wil deelnemen aan een gratis online sessie over deze opleiding en het Nationaal Programma Onderwijs (NPO)

Professionaliseringstraject ‘Sociaal Ontwerpend Leren’

Als effectieve en efficiënte leerkracht die gelooft in de ontwikkeling van elk kind,

Resultaat van de opleiding

Als effectieve en efficiënte leerkracht die gelooft in de ontwikkeling van elk kind, stimuleer je de intrinsieke motivatie van leerlingen om te leren.

Bergh, van den, L., Denessen, E., Volman, M. (2020). Werk maken van gelijke kansen. Praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs. Ten Brink Uitgevers. Hoofdstukken 6, 7, 10 en 15.

Deci, E. & Ryan, R. (2000). The ‘what’ and ‘why’ of goal pursuits: Human needs and the selfdetermination of behavior. In: Psychological Inquiry, 2000, nr. 11, p. 227-268.

Deci, E. & Ryan, R. (2017). Self-Determination Theory. Basic Psychological Needs in Motivation, Development and Welness. The Guilford Press New York London.

Peetsma, T., Hascher, T., van der Veen, I. et al. (2005). Relations between adolescents’ self-evaluations, time perspectives, motivation for school and their achievement in different countries and at different ages. Eur J Psychol Eudc 20, 209.

Als effectieve en efficiënte leerkracht die gelooft in de ontwikkeling van elk kind, draag je zorg voor zoveel mogelijk formatieve feedback.

Hattie, J. & Timperley, H. (2007). The power of Feedback. Review of Educational Research, (77, 1). Sage Publications, Sage CA: Thousand Oaks, CA.

William, D. (2011). Embedded Formative Assessment, Solution Tree Press. Ingekort en bewerkt voor Nederland: René Kneyber en Monique Marreveld (2011), Cijfers geven werkt niet. Didactief.

Als effectieve en efficiënte leerkracht die gelooft in de ontwikkeling van elk kind, kies je voor een didactiek van ‘open opdrachten’.

Didactische structuur van Sociaal Ontwerpend Leren
(Oosterhuis, 2010)

De opleiding bestaat uit drie grote onderdelen, met subonderdelen:

Certificaat SOL Expert

Maatwerk

Twee dagdelen met de schoolleider

Met deze opleiding leer je essentiële momenten bij de kinderen te zien en leer je dit goed (uit een bedoeld perspectief) vast te leggen, zodat jij en de kinderen er op kunnen reflecteren.

Het model voor Sociaal Ontwerpend Leren (SOL)

‘Zo makkelijk is het’, Milan [8 jaar] legt het je uit

Je kunt niet vroeg genoeg beginnen

Diamond, A. & Lee, K. (2011). Interventions Shown to Aid Executive Function Development in Children 4 to 12 Years Old. Science.

Moriguchi, Y., Hiraki, K. (2013). Prefrontal cortex and executive function in young children: a review of NIRS studies. Frontiers in Human Neuroscience.

Rybanska, V., McKay, R., Jong, J., Whitehouse, H. (2018). Rituals Improve Children’s Ability to Delay Gratification. Wiley Online Library.

Financiering vanuit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO)

Ben je je nog aan het oriënteren, of wil je meer weten over de opleiding?

Vragen? Ik help je graag!

Geïnteresseerd in maatwerk voor jouw team? Of meer weten over dit Professionaliseringstraject en het Nationaal Programma Onderwijs?

Schrijf je hier in voor het Professionaliseringstraject ‘Sociaal Ontwerpend Leren’

Meer Informatie over Mevolution:

Interessante links